بخش اعظم آنچه از جوامع، روابط و رفتارهای اجتماعی می دانیم به لطف نظریه های مختلف جامعه شناسی پدید آمده است. دانشجویان جامعه شناسی معمولاً زمان زیادی را صرف مطالعه این نظریه های مختلف می کنند. برخی از تئوری ها از نتایج مطلوب خارج شده اند، در حالی که برخی دیگر همچنان مورد قبول هستند، اما همه در درک ما از جامعه، روابط و رفتارهای اجتماعی سهم بسزایی داشته اند. با کسب اطلاعات بیشتر در مورد این تئوری ها، می توانید درک عمیق تر و غنی تری از گذشته ، حال و آینده جامعه شناسی بدست آورید.
۱. نظریه تعامل سمبولیک:
چشم انداز تعامل نمادین، که همچنین تعامل گرایی نمادین نیز خوانده می شود ، چهارچوب اصلی نظریه جامعه شناسی است. این چشم انداز بر معنای سمبولیکی است که مردم در روند تعامل اجتماعی توسعه می دهند و به آنها تکیه می کنند.
۲. نظریه تعارض:
نظریه تضاد بر نقش اجبار و قدرت در تولید نظم اجتماعی تأکید دارد. این منظر از آثار کارل مارکس مشتق شده است، که جامعه را در گروههایی می دانست که برای منابع اجتماعی و اقتصادی رقابت می کنند. نظم اجتماعی با سلطه حفظ می شود و قدرت در دست کسانی است که دارای بیشترین منابع سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی هستند.
۳. نظریه عمل گرایی:
چشم انداز کارکردگرا ، که به آن عملکردی نیز گفته می شود ، یکی از مهمترین دیدگاه های نظری در جامعه شناسی است. این ریشه در آثار امیل دورکهایم است، که به ویژه به نحوه امکان نظم اجتماعی و چگونگی پایدار ماندن جامعه علاقه مند بود.
۴. نظریه فمنیسم:
نظریه فمینیستی یکی از مهمترین نظریه های جامعه شناسی معاصر است که وضعیت زنان و مردان در جامعه را با هدف استفاده از این دانش در زندگی بهتر زنان تحلیل می کند. نظریه فمینیستی بیشترین اهمیت را به هم صدایی زنان و برجسته کردن حضور زنان در جامعه دارد.
۵.نظریه انتقادی:
نظریه انتقادی نوعی نظریه است که هدف آن نقد جامعه، ساختارهای اجتماعی و سیستمهای قدرت و تقویت تحولات اجتماعی مساوات انسانها است.
۶. نظریه برچسب زدن:
نظریه برچسب زدن یکی از مهمترین رویکردها برای درک رفتارهای انحرافی و جنایی است.
با این فرض آغاز می شود که هیچ عملی ذاتاً جنایی نیست. تعریف های جرم و جنایت توسط افراد قدرتمند با تدوین قوانین و تفسیر آن قوانین توسط پلیس، دادگاه ها و موسسات اصلاح گر صورت می گیرد.
۷. نظریه یادگیری اجتماعی:
نظریه یادگیری اجتماعی نظریه ای است که سعی در توضیح جامعه پذیری و تأثیر آن بر رشد نفس دارد. به روند یادگیری فردی، شکل گیری خود و تأثیر جامعه در معاشرت افراد توجه دارد. نظریه یادگیری اجتماعی معمولاً توسط جامعه شناسان برای توضیح انحراف و جرم استفاده می شود.
۸.نظریه فشار ساختاری:
رابرت K. مرتون نظریه کرنش ساختاری را به عنوان پسوند دیدگاه کارکردگرایانه بر انحراف توسعه داد. این تئوری منشأ انحراف را در تنشهایی که ناشی از شکاف بین اهداف فرهنگی و ابزاری است که مردم برای دستیابی به آن اهداف دارند، ردیابی می کند.
۹. نظریه انتخاب عقلانی:
اقتصاد نقش زیادی در رفتار انسان دارد. یعنی افراد غالباً با پول و احتمال سودآوری انگیزه پیدا می کنند، قبل از تصمیم گیری درباره هر عملی، هزینه های احتمالی و مزایای آن را محاسبه می کنند. به این روش تفکر نظریه انتخاب منطقی گفته می شود.
۱۰.نظریه بازی شطرنج:
تئوری بازی، نظریه تعامل اجتماعی است که سعی در توضیح تعامل مردم با یکدیگر دارد. همانطور که از نام این تئوری پیداست ، تئوری بازی تعامل انسان را فقط در همین موضوع می بیند: یک بازی.
۱۱.جامعه شناسی:
جامعه شناسی کاربرد نظریه تکاملی در رفتار اجتماعی است. براساس این پیش که برخی از رفتارها ارثی هستندو می توانند تحت تأثیر انتخاب طبیعی قرار بگیرند.
۱۲.تئوری تبادل اجتماعی:
نظریه مبادله اجتماعی، جامعه را به عنوان یک تعامل تعبیر می کند که مبتنی بر برآورد پاداش و مجازات ها است. مطابق این دیدگاه ، تعامل ما با پاداش یا مجازاتی که از دیگران دریافت می کنیم، تعیین می شود و کلیه روابط انسانی با استفاده از آنالیز هزینه و سود ذهنی شکل می گیرد.
۱۳.نظریه آشوب:
نظریه آشوب زمینه تحصیل در ریاضیات است، با این حال در چندین رشته از جمله جامعه شناسی و سایر علوم اجتماعی کاربردهایی دارد. در علوم اجتماعی، نظریه آشوب، مطالعه سیستمهای پیچیده غیرخطی اجتماعی است.این نظریه در مورد بی نظمی نیست، بلکه بیشتر مربوط به سیستم های بسیار پیچیده منظم است.
۱۴.پدیدارشناسی اجتماعی:
پدیدارشناسی اجتماعی رویکردی در حوزه جامعه شناسی است که هدف آن مشخصه آگاهی انسان در تولید کنش های اجتماعی، موقعیت های اجتماعی و دنیاهای اجتماعی است. در اصل، پدیدارشناسی اعتقاد بر این است که جامعه یک سازه انسانی است.
۱۵.نظریه برکناری:
نظریه برکناری،منتقدان بسیاری دارد، نشان می دهد که افراد به تدریج با افزایش سن، آرام آرام از زندگی اجتماعی فاصله می گیرند و وارد مرحله سالمندان می شوند.
